تجزيه و تحليل حوادث كار در ارتفاع با كمك مدل دومينو به همراه تحليل آن‌ها

چكيده :

سقوط از ارتفاع به عنوان يكي از مهم‌ترين حوادث منجر به فوت و صدمات جسماني در پروژه‌هاي فرآيندي محسوب مي‌شود. كارگران در صنايع فرآيندي به دليل ماهيت پويايي فعاليت‌ها و تغييرات لحظه اي شرايط كار در مقايسه با ساير صنايع در معرض خطرات بيشتري قرار دارند. در صنعت فرآيندي حوادث سقوط از ارتفاع بزرگ‌ترين علت مرگ و مير كارگران بوده و پيشگيري از آن مولفه اي تاثيرگذار در برنامه مديريت ايمني كارگاه‌هاي توليدي مي‌باشند. لذا شناسايي، درك و اولويت بندي علل گوناگون حوادث سقوط از ارتفاع به منظور تنظيم راهبردهاي مديريتي الزامي است. تحقيق حاضر از نوع توصيفي-تحليلي و به صورت مقطعي در يك پروژه فولادسازي خوزستان انجام شد. در اين تحقيق براساس بررسي مستندات سيستم مديريت ايمني، بهداشت و محيط زيست پروژه در طي سال‌هاي 1380 تا 1385، تعداد 337 حادثه تجزيه و تحليل شد كه از بين آنها 89 حادثه از نوع سقوط ار ارتفاع بودند. علل حوادث سقوط از ارتفاع براساس نظر خبرگان به 3 گروه عوامل اصلي شامل عوامل فردي، سازماني و محيطي و 14 زيرعامل تقسيم شدند. پايايي پرسشنامه خبرگان كه مبتني بر مقايسه زوجي طراحي شده بود با توجه به نرخ سازگاري مقايسات زوجي مورد تاييد قرار گرفت. سپس با استفاده از روش ANP و استفاده از نرم افزار سوپردسيژن وزن نسبي معيارها تعيين گرديد و رتبه بندي عوامل اصلي و زيرعوامل براساس ميانگين هندسي و وزن نرمال شده آنها صورت پذيرفت. نتايج حاصل از تحليل علل حوادث نشان داد كه عوامل سازماني با وزن 359/0 در اولويت اول، عوامل فردي با وزن 351/0 در اولويت دوم و عوامل محيطي با وزن 290/0 در اولويت سوم وقوع حوادث سقوط از ارتفاع قرار دارند. يافته‌هاي اين مطالعه نشان داد كه توجه بيشتر به عوامل سازماني و ابعاد آن به عنوان علل پنهان و اثرگذار جهت پيشگيري از حوادث سقوط از ارتفاع ضروري است، زيرا سازمان مهم‌ترين نقش را در طراحي فرايندهاي كاري، طرح ريزي و اجراي سيستم مديريت ايمني، نشان دادن تعهد به ايمني و جلب مشاركت كاركنان، انتخاب بهترين افراد با توجه به الزامات ايمني وبهداشت پروژه را دارد. نتايج حاصل از مطالعه نشان داد كه لازم است به تعهد مديريت و ايجاد آگاهي در نيروي كار از طريق آموزش در پروژه‌هاي صنعت فولاد سازي توجه بيشتري شود. از اينرو، توجه بيشتر به عامل سازماني و زيرعوامل آن در صنعت توليدي جهت پيشگيري از حوادث سقوط از ارتفاع ضروري است.