توسعه مسأله زنجيره تأمين پايدار محصولات فسادپذير با درنظرگرفتن امكان بروز خرابي در وسايل نقليه

چكيده :

محصولات فاسدشدني باعث شده شركت‌ها به دليل تاريخ انقضاي زودهنگام، عوامل مختلفي را براي مديريت زنجيره در نظر بگيرند. شركت‌ها براي بقا در بازار رقابت شديد امروزي، نياز به طراحي يك شبكه زنجيره تأمين كارآمد و پاسخگو دارند. طراحي زنجيره تأمين مواد غذايي فاسدشدني، مانند هر نوع زنجيره تأمين ديگري، نقش تعيين‌كننده‌اي در اين زمينه ايفا مي‌كند. بنابراين، طراحي شبكه زنجيره تأمين مواد غذايي فاسدشدني بايد با درنظرگرفتن ويژگي¬هاي خاص زنجيره تأمين مواد غذايي فاسدشدني مورد ارزيابي قرار گيرد. دراين‌رابطه بايد توجه داشت كه ساختار زنجيره تأمين محصولات فسادپذير، پيچيده است و عدم‌قطعيت‌ها و آسيب‌پذيري بيشتري نسبت به زنجيره تأمين¬هاي عادي دارد. بهبود زنجيره تأمين، به معناي بهبود تركيب فاكتورهاي مختلف مانند ذخيره‌سازي محصولات فسادپذير، مديريت، بسته‌بندي، حمل‌ونقل و توزيع و غيره است به‌طوري‌كه هزينه و زمان را كاهش و رضايت مشتري را افزايش دهد و عدم‌قطعيت‌ها را تا حد ممكن كنترل نمايد. بنابراين، فساد يا زوال يك پديده شايع است كه در دنياي واقعي براي بسياري از محصولات باگذشت زمان رخ مي‌دهد و چنانچه قابل‌چشم‌پوشي نباشد، لحاظ‌كردن آن در مدل‌سازي سيستم امري ضروري است. دراين‌بين مطالعه اثر عوامل خارجي مؤثر بر كيفيت محصول نظير مدت‌زمان تأمين در بحث لجستيك مواد غذايي بسيار مهم است. درصورتي‌كه مدت‌زمان تأمين به دلايلي نظير ترافيك، يا خرابي وسايل نقليه طولاني گردد، شدت بروز فساد در محصولات نيز بالا مي¬رود. اين امر بخصوص در زمان خرابي وسايل نقليه مي¬تواند اثرگذاري بيشتري داشته باشد. زيرا وسايل نقليه مورداستفاده براي حمل‌ونقل مواد فسادپذير داراي تكنولوژي نگهداري مخصوص هستند و بروز خرابي در آن¬ها شدت اثر فرايند فساد را در طول دوره تحويل مي¬تواند بيشتر كند. ازاين‌رو در تحقيق حاضر يك مدل برنامه¬ريزي غيرخطي عدد صحيح چندهدفه با درنظرگيري امكان بروز خرابي در وسايل نقليه و اثر آن بر زنجيره تأمين مواد غذايي ارائه شد. در ادامه با استفاده از رويكرد تابع مطلوبيت اهداف چندگانه مدل پيشنهادي با يكديگر تجميع گرديد. همچنين به¬منظور بهينه¬سازي مدل پيشنهادي رويكرد حل فراابتكاري بر اساس الگوريتم ژنتيك ارائه گرديد. نتايج حاصل از بهينه¬سازي مدل تحقيق نشان داد برخلاف آنچه تصور مي¬شود كه افزايش مقدار محصولات فاسد شده منجر به كاهش مطلوبيت زنجيره تأمين مي¬گردد بايد توجه داشت كه وجود محصولات فاسد همواره به ضرر زنجيره تأمين نيست. محل مشاهده محصولات فاسد دراين‌رابطه بسيار مهم است. اگر محصولات فاسد در مرحله توزيع محصولات مشاهده شوند، اين امر همواره هزينه-هاي جبران را افزايش مي¬دهد زيرا زمان كافي براي تأمين موجودي وجود ندارد، در مقابل اگر در زمان انبارش محصولات فاسد شوند زمان كافي براي جبران محصولات فاسد شده موجود است. در اين شرايط اگر هزينه¬هاي نگهداري موجودي در انبار بيش از هزينه¬هاي جبران محصولات فاسد باشد، افزايش مقدار محصولات فاسد تا مقداري مشخص تأثير منفي بر عملكرد زنجيره تأمين ندارد. اما پس از رسيدن به مقداري مشخص از وجود محصولات معيوب، ديگر مديران زنجيره تأمين نمي¬توانند با پذيرش ريسكِ فساد در محصولات، از هزينه¬هاي بهبود زيرساخت¬هاي انبارش خود صرفه نظر كنند.